Lang geleden gaf ik al 10 essentiële schrijftips op mijn auteurswebsite, en hier is een vervolg met nog eens 10 tips. Ze komen uit mijn boek ‘101 dingen die je moet weten over schrijven’. Ja, dat gaat vooral over fictie schrijven, maar stiekem kun je er ook in je dagelijks (schrijf)werk veel van leren.
Schrijftip #1: vaardigheden zijn belangrijker dan talent
Sommige schrijvers zijn als schrijver geboren. Maar de meeste schrijvers ontwikkelen zich in de loop daar jaren. Door heel veel te schrijven en te lezen. Door veel fouten te maken en daarvan te leren. Met ieder schrijfsel worden ze een klein beetje beter. En zelfs al heb je veel talent, dan nog kan dat zich niet ontplooien zonder oefening.
Wil je een goede tip? Begin een blog en dwing jezelf minstens één keer per week een goed stuk te schrijven. Lees daarnaast zo veel als je agenda dat toelaat. En lees niet alleen wat je leuk vindt, maar ook buiten je genre. Als je veel leest, zul je vanzelf leren ontdekken wat goed en wat slecht schrijfwerk is.
Schrijftip #2: je hoeft niet gestudeerd te hebben om schrijver te zijn
Zo belangrijk als het is om schrijfoefening te hebben gehad, zo weinig belangrijk is het om een bachelor of master in wat dan ook te hebben. Niemand zal je ooit vragen waar je je graad in schrijven hebt gehaald. Nee, als schrijver wordt je puur beoordeeld op wat je schrijft. En dat is eigenlijk heel goed nieuws.
Schrijftip #3: over geluk gesproken
Wil je een succesvol schrijver worden? Dan heb je geluk nodig. Dat klinkt flauw, maar iedere succesvolle schrijver heeft een dosis geluk gehad. Je kunt erop gaan zitten wacht, maar je kunt het geluk ook een handje helpen. Door je stinkende best te doen en te schrijven, te schrijven en te schrijven. Door slimme promotie te bedrijven. En door er iedere dag voor te zorgen dat je beter wordt.
Schrijftip #4: het gaat langzaam
Als je een carrière als schrijver ambieert, stel je je er maar beter op in dat het langzaam gaat. Het soort langzaam waarbij een slak een Formule 1-auto lijkt. Zo langzaam dat het verleidelijk wordt om af te haken, omdat ’toch niemand op jouw schrijfsels zit te wachten’.
Let wel: niemand wordt ‘schrijver’ van het een op het andere moment. Nou ja, ze zijn er wel, maar ze zijn op de vingers van één hand te tellen. Ga er dus maar vanuit dat jij het langzame pad gaat bewandelen. Tergend langzaam word je beter, maar met ieder stapje word je ook steeds meer een ‘echte’ schrijver.
Schrijftip #5: de eerste versie schrijf je voor jezelf
Vergeet de lezer. Tenminste, bij het schrijven van die o zo belangrijke eerste versie (die er in veel gevallen en bij veel wannabe-schrijvers dus nooit komt). Schrijf ‘m vanuit je hart. Spuug je gal, laat je tranen over de bladzijden rollen. En je bloed en zweet ook. Hou je niet in, maar schrijf wat je wilt schrijven, zonder schroom, zonder je in te houden.
Pas als je die eerste versie helemaal vanuit en voor jezelf hebt opgeschreven, begin je met herschrijven. En dan houd je wél rekening met je potentiële lezerspubliek. Je wilt tenslotte gelezen worden, nietwaar?
Schrijftip #6: de slechterik is niet slecht
Nee, in zijn eigen ogen is hij bezig met het het goede. Of heeft hij in ieder geval een goede motivatie voor wat hij doet. Probeer je antagonist (of je andere ‘slechterik’) daarom ook tot een rond personage te maken.
Kun je je de film Der Untergang over de laatste dagen van Hitlers Derde Rijk nog herinneren? Critici van die film vonden dat de Zwitserse acteur Bruno Ganz Hitler te ‘menselijk’ had neergezet. Hij was dol op zijn herdershond, hij was vriendelijk voor zijn secretaresses, hij was er kapot van dat ‘alles was verloren’. Kortom: hij was een mens. En dat maakte juist de prestatie van de acteur zo goed.
De slechterik bleek ineens geen door en door verdorven bron van alle kwaad, maar een mens van vlees en bloed. Met slechte én goede eigenschappen. En met boven alles een doel voor ogen, net als de held van het verhaal. Sterker nog: de slechterik is de held in zijn eigen verhaal.
Schrijftip #7: experimenteer volop
De eerste versie is er om risico’s te nemen. Vermoord je hoofdpersonage. Sla linksaf wanneer iedereen denkt dat je rechtsaf gaat slaan. Experimenteer met taal, begin bij het einde. In de volgende versies ruim je de rommel en de onzin op, maar tijdens die eerste versie ga je helemaal los. Wat in je uiteindelijke verhaal overeind blijft zal z’n gewicht in goud waard zijn.
Schrijftip #8: schrijven en herschrijven
Die eerste versie is de geboorte van jouw kindje. Maar de herschrijfrondes zijn de opvoeding. Niet iets om lichtvaardig over te denken. Zonder geboorte had je geen kindje, maar zonder opvoeding komt het niet goed.
Daarom is schrijven vooral: herschrijven, herschrijven en herschrijven. Net zo lang tot het verhaal het beste is wat je op dat moment kunt maken. Natuurlijk hoef je het niet helemaal alleen te doen. Haal er gerust wat ‘opvoeddeskundigen’ bij die je van kostbare adviezen kunnen voorzien.
Schrijftip #9: je hebt oneindig veel kansen
Dit is het mooie van het vak van schrijver. Je hebt oneindig veel kansen om die eerste versie ‘perfect’ te krijgen. Waar een werknemer zich maar een beperkt aantal fuck-ups kan veroorloven (om over een bondscoach nog maar te zwijgen), kun jij die eerste versie en de tweede en de derde rustig verprutsen. Je kunt er maanden over doen. Of jaren. Blijven sleutelen aan hoofdstukken, alinea’s, zinnen en zelfs aan losse woorden. Je gaat net zo lang door tot je tevreden bent.
Schrijftip #10: weet wanneer het goed genoeg is
Al die kansen om je verhaal zo goed mogelijk te krijgen, dat houdt ook een gevaar in: je gaat maar door met herschrijven, zonder op te houden. Tot op zekere hoogte is dat goed. Maar je moet voor jezelf een grens trekken. Het verhaal moet een keer ‘af’ zijn.
Goed genoeg om in te sturen voor de schrijfwedstrijd, naar die uitgever of om zelf te publiceren. Wanneer dat moment is gekomen, bepaal je zelf. Maar weet dat je jouw kindje ooit los moet laten in de boze buitenwereld. Als je maar kunt zeggen: ik heb m’n best gedaan, nu moet het op eigen benen kunnen staan.
Bonustip: schrijftips zijn onzin
Nee, ik ben niet gek geworden. Wat je hierboven zojuist allemaal hebt gelezen, dat zijn geen schrijftips.
Dit zijn hooguit schrijfadviezen, die ook nog eens alleen voor mijzelf goed werken. Misschien kun je je voordeel mee doen, misschien zijn ze voor jou persoonlijk waardeloos.
Iedereen is verschillend, iedereen schrijft op een andere manier dan de ander. Wat voor mij werkt, hoeft niet voor jou te werken en omgekeerd.
Zijn schrijftips dan altijd nutteloos? Nee, dat niet. Want ze kunnen je op ideeën brengen en ze kunnen voor jou een eyeopener zijn. Wees dat vooral niet bang dat ik je kostbare tijd heb verspild met deze adviezen. Haal eruit wat voor jou aantrekkelijk is!
Wil je méér tips? Download het hele e-book met 101 tips dan via doyoucopy.nl.
Beeld boven: Midjourney.