Afgelopen maandag kregen de ruim 700 recensenten die jaarlijks vele korte besprekingen van nieuwe boeken voor bibliotheekorganisatie NBD Biblion schrijven te horen dat ze overbodig zijn geworden. Slimme software gaat hun werk overnemen. Dat leidde tot veel ophef.
Niet zozeer vanwege het wegvallen van hun freelance-inkomsten. Boeken recenseren voor NBD Biblion was toch al geen vetpot. De recensenten moesten het boek lezen en daar een tekst van 1.100 tekens over schrijven. Daar kregen ze dan 14 euro per tekst voor.
Op basis van de teksten van deze recensenten bepalen de bibliotheken of en hoeveel exemplaren ze van een boek (of een ander medium) inkopen. Daarom noemt NBD Biblion de teksten officieel ‘aanschafinformatie’, maar ze verschijnen ook wel op wat andere plekken, zoals verkoopsites voor boeken.
De term ‘recensie’ is overigens wat ruim geformuleerd, volgens NBD Biblion zelf. Het gaat vaak om een beschrijving van de inhoud van een werk, gekoppeld aan een kort en objectief waardeoordeel van de recensent.
Asibot
Bij NBD Biblion moeten ze gedacht hebben: dat kan efficiënter. En inderdaad, een jaar of 5 terug zagen we met Asibot al kunstmatige intelligentie die een verhaal in de stijl van science fiction-grootmeester Isaac Asimov kon schrijven (met wat hulp van de schrijver Ronald Giphart, dat wel).
In korte nieuwsberichten, SEO-teksten en zelfs als basis voor langere artikelen leveren schrijfrobots ook al hun diensten.
En ook bij NBD Biblion zat deze stap er al een tijdje aan te komen. Nu wordt het gros van de recensenten van NBD Biblion dus opzij gezet. De software ‘leest’ in no-time boeken en kan er dan in exact 1.100 karakters een ‘aankoopinformatie’ over schrijven.
Metadata
Volgens algemeen directeur Nina Nannini kan de software 85 procent van de ‘metadata’ van een boek genereren op basis van die scan. Een mens kijkt mee en zet dan nog de puntjes op de i, maar de tijdwinst is al met al zo’n 4 weken.
Het nieuwe systeem analyseert een boek ook op 4 hoofdthema’s en geeft het resultaat van een schuifje weer:
- Activiteit – van ‘relax’ tot ‘concentratie’
- Stemming – van ‘vrolijk’ tot ‘duister’
- Seks – van ‘geen’ tot ‘veel’
- Geweld – van ‘geen’ tot ‘veel’
De voorbeelden van reeds beoordeelde boeken die literair weblog Tzum geeft, lijken vooralsnog wat arbitrair en nietszeggend. Maar waarschijnlijk leert de software met het lezen van meer boeken nog wel wat bij.
AI gaat niet meer weg
Ik snap de ontwikkeling wel. Het past in de tijdgeest. In de grote hoeveelheid content en metadata die we voor allerlei toepassingen nodig hebben.
Je zou kunnen beargumenteren dat deze besprekingen nu ook niet echt teksten zijn waar bijzonder veel creativiteit voor nodig is (of gewenst is). Mensen zijn door hun persoonlijke referentiekader per definitie niet objectief, zodat de besprekingen altijd gekleurd kunnen zijn.
Tegelijkertijd begrijp ik goed de ophef onder recensenten, lezers en schrijvers. Sommigen dachten zelfs dat het om een slechte 1 aprilgrap ging.
‘In plaats van benadrukken dat lezen belangrijk is, zegt NBD Biblion het vertrouwen in het lezen juist op door het allerslechtst denkbare voorbeeld te geven,’ schrijft auteur Ted van Lieshout op Facebook.
Ronald Giphart schrijft op Twitter: ‘Echt te idioot voor woorden. Mijn nieuwe roman Nachtangst zou redelijk veel ‘seks’ bevatten. Het boek gaat over angst, onder andere de angst van een 10-jarige jongen die wordt misbruikt.’
Is het niet op z’n minst vreemd is om een machine een aanbeveling te laten doen voor een boek dat door een mens geschreven is en door een mens gelezen zal worden?
Je komt al gauw in een discussie over wat de ‘aankoopinformatie’, de ‘recensie’ of de ‘metadata’ eigenlijk voor tekst zou moeten zijn. Slechts een korte samenvatting van het boek? Of toch meer een aanbeveling met de menselijke emoties die daarbij horen?
De ophef die deze stap van NBD Biblion nu veroorzaakt, komt volgens mij voor een groot deel voort uit de manier waarop de recensenten bij het grof vuil worden gezet:
‘We willen je daarom met deze brief laten weten dat we jouw toewijding en precisie de afgelopen jaren enorm hebben gewaardeerd.’
Schrijfrobots mogen dan niet blikken of blozen bij het onder hun kunstmatige ogen krijgen van zo’n tekst. Recensenten van vlees en bloed voelen zich bij het grof vuil gezet. En terecht.
Betere teksten schrijven
In een poging tot damage control organiseert NBD Biblion op 15 maart om 15.00 uur een webinar waar ze de vele vragen over ‘automatisch metadateren’ zeggen te gaan beantwoorden.
Hoe dit ook verder afloopt: we zullen er aan moeten wennen dat behalve deze nog veel meer teksten in de komende jaren door robots worden overgenomen.
Dat betekent dat we ons als menselijke schrijvers nog meer moeten richten op teksten die niet automatisch gegenereerd kunnen worden.
Teksten met menselijke emotie, met overtuigingskracht, vol van zintuiglijke informatie, die ons raken en ons wat leren. Want er is heel veel wat computers beter kunnen dan wij, maar ook heel veel waar ze geen bal van snappen.
Ik ben benieuwd. Wat vind jij van deze ontwikkelingen?
Bronnen: parool.nl, nbdbiblion.nl, tzum.info.