Bijgewerkt op 30 oktober 2020
Ongetwijfeld heb je ‘m ook weleens gehoord, want er gaat vrijwel geen week voorbij zonder dat ‘m ik ergens lees.
Ik heb het over deze mythe:
De aandachtsspanne van de mens is inmiddels korter dan die van een goudvis.
Ja, ik heb het bewust over een ‘mythe’, want het is – overduidelijk, zou ik bijna zeggen – niet waar.
Jammer voor al die social media-specialisten en hijgerige techjournalisten die dit tot op de dag van vandaag als waarheid rond blijven pompen op internet.
Zelfs gerenommeerde media als The New York Times, Time Magazine en USA Today hebben dit kekke citaatje als feit gebracht.
Ook Nederlandse media deden hier graag aan mee: RTL Nieuws, HP De Tijd, AD.
Gelukkig waren er ook nog kritische media die direct onraad roken. ‘Het simpele feit dat u dit leest (en uw goudvis niet) zegt al genoeg.’
Maar zoals dat gaat met virals; het kwaad was al geschied.
Waar komt de goudvismythe dan vandaan?
De quote komt uit een rapport van Microsoft Canada uit 2015. Hierin valt te lezen dat de aandachtsspanne van de mens door alle nieuwe vormen van media is gedaald tot een dieptepunt.
In 2010 was de aandachtsspanne kennelijk nog 13 seconden. In 2013 was deze gedaald tot 8 seconden. Waar een goudvis een aandachtsspanne van 9 seconden zou hebben.
Conclusie: de mens heeft nu dus een kortere aandachtsspanne (of concentratieboog) dan een goudvis.
Maar dit grappige verhaaltje van Microsoft is helemaal niet gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek. Nergens is gebleken dat een mens zich maar 8 seconden voor één ding zou kunnen interesseren.
En over de aandachtsspanne van een goudvis is al helemaal niets bekend.
Waarschijnlijk werd gedoeld op het vermeende feit dat het geheugen van een goudvis slechts enkele seconden zou zijn.
Nog zo’n urban legend die ons geruststelt dat een goudvis die eindeloos rondjes in zijn kleine kom zwemt niet zielig is. Hij denkt tenslotte nooit: hier ben ik al eens geweest.
Dit terwijl goudvissen (en andere karperachtigen) juist een uitstekend geheugen hebben. Ze kunnen waterroutes en fourageplekken herinneren die ze meer dan 5 maanden geleden hebben geleerd.
En volgens ander onderzoek kunnen goudvissen zelfs het gezicht van hun baasje onthouden.
Het onderzoek waar het citaat van Microsoft op gebaseerd zou zijn bestaat niet eens. (Lees het artikel van de Volkskrant om te zien waar de mythe dan precies op gebaseerd was.)
Waarom werd het zo gretig overgenomen?
Omdat het zo lekker aansluit bij de huidige tijd waarin we steeds na enkele seconden verveeld naar iets nieuws zouden zoeken. Omdat het zo’n fijne clickbait-titel voor onze naar dopamine hunkerende hersentjes oplevert. En natuurlijk omdat het sowieso enorm grappig is om onszelf met goudvissen te vergelijken.
Maar iedereen die even nadenkt, weet zelf ook wel dat het nergens op kan slaan.
Concentratie is compleet afhankelijk van de taak
De concentratie die iemand ergens voor op kan brengen is namelijk nooit in één cijfer uit te drukken. Het is compleet afhankelijk van wat iemand aan het doen is. Ja, als je verveeld door de tijdlijn van Facebook scrolt, dan is je aandachtsspanne niet hoog.
Maar iemand die van puzzelen houdt kan uren achtereen met een puzzel bezig zijn. Netflix-adepten kijken hele series in één weekend en echte boekenwurmen kunnen hun boek vaak alleen met ingrijpen van hun partners wegleggen.
Waarom kwam Microsoft er dan mee? Simpel. Het was allemaal marketing, De hele ophef was gewoon een slim stukje pr van Microsoft dat perfect aansloot bij hun boodschap.
Die luidde namelijk dat Microsoft met z’n advertentieprogramma’s volgens eigen zeggen precies weet hoe het de aandacht moet trekken van jouw potentiële klanten.
Leuk voor Microsoft. Helaas zal de mythe van de aandachtspanne van de goudvis niet snel meer van internet verdwijnen.
Het slaat dan ook nergens op om te beweren dat informatie kort zou moeten zijn om de aandacht van de lezer vast te houden. Iemand die geïnteresseerd is, leest alles letter voor letter. Iemand die eigenlijk op zoek was naar verstrooiing, is snel weer weg.
Wist je trouwens dat de langste artikelen op mijn Doyoucopy-blog het het beste doen? Vaak hebben deze stukken een gemiddelde tijd op de pagina van meer dan 5 minuten.
Niet voor niets heb ik mijn blogartikelen steeds langer en uitgebreider geschreven.
Aandacht als businessmodel
Natuurlijk snap ik wel waarom de mythe rond blijft zingen. Er valt veel geld te verdienen met contentmarketing en snackable video’s.
En ja, er is nou eenmaal veel keuze in media.
- We kunnen uit tienduizenden radiozenders via internetradio kiezen.
- Op Netflix is altijd weer een betere serie of film te zien.
- Er zijn meer dan een half miljard blogs en er komen dagelijks zo’n 70 miljoen blogposts bij, alleen al op WordPress.
- Er verschijnen elk jaar alleen al in het Nederlands taalgebied meer boeken dan je in je hele leven zult kunnen lezen. (Dat is de tragiek van de onbekende auteur.)
- Iedereen kan tegenwoordig zijn eigen zender beginnen en zoveel nepnieuws verspreiden als hij wil.
Gelukkig zijn er ook journalisten en wetenschappers die wél weten hoe het zit. Het goudvis-verhaal werd al meerdere malen als mythe bestempeld.
De les die we kunnen leren is deze: we moeten met z’n allen onze aandacht verdelen en kritischer zijn op wat we consumeren.
Laten we vooral geen tijd verdoen met het verspreiden van mythes die evident niet kunnen kloppen.
Heb je helemaal tot hier gelezen? Dan kun je je eigen conclusie trekken.
Foto goudvis: Pixabay.